Onlangs sprak ik met Eric-Jan Kaat Wichers en Ellen Walhout-Viel
Eric-Jan startte onlangs een uitvaartonderneming, Honorem Ultimum. Vertaald uit het Latijn betekent dit: Laatste Eer. ‘Dat is wat ik met dit werk wil doen: iemand de laatste eer bewijzen in alles wat er mogelijk is.’
Tekst: Floor
Foto's: privé collectie
We spraken elkaar een tijdje terug en toen vertelde je al dat je net voor jezelf was begonnen en dat het allemaal heel spannend is. Kun je iets vertellen over de weg ernaartoe? Het is niet meteen een pad dat veel mensen kiezen, de uitvaartbranche.
Klopt inderdaad. Ik begon vijftien jaar geleden bij een onderneming als drager en chauffeur, niet echt bij de verzorging zelf. Dat werd steeds meer en ik kwam erachter dat de verzorging van de ‘gewone’ mensen geen enkel probleem vormde. Het werd problematisch bij de LHBTIQ+-gemeenschap. De L, de H en de B zijn ook nog niet een groot probleem, want dat zie je niet aan de buitenkant, maar dan komt de T. Daar wordt erg moeilijk over gedaan. Ik had daar last van en heb daar ook regelmatig iets over gezegd, maar kreeg dan vaak een negatieve reactie terug.
Ik ben toen twee jaar de uitvaartbranche uit geweest; ik wilde dat niet meer. Ik wil niet dat zelfs overleden trans personen nog een keer uit de kast moesten komen.
Toen ik startte met Honorem Ultimum was dat ook wat ik wilde. Een reguliere uitvaartonderneming voor iedereen, maar wel met speciale aandacht voor mensen uit de LHBTIQ+-gemeenschap.
Dit is inmiddels ook opgepakt door heel veel mensen. COC Zwolle heeft me benaderd. Ben inmiddels op de radio geweest. En de columnist Haroon Ali heeft iets opgepikt en wil graag op de hoogte blijven. We staan op de site van Wijdekerk. En zo kabbelen we steeds een beetje verder.
En Ellen, wanneer kwam jij erbij? Want Eric-Jan is natuurlijk nog maar net begonnen.
We zijn eigenlijk tegelijk begonnen. Vorig jaar zou ik starten met een vriend en die viel toen uit door langdurige ziekte. Ik was bezig met de opleiding tot uitvaartspreker en hij was meer de uitvaartbegeleider. In januari besloot ik om alleen verder te gaan. Dan niet als uitvaartondernemer, maar als uitvaartspreker. Ik ben op dit moment werkzaam in de ouderenzorg, maar door alle protocollen en tekorten kan ik niet voor de mensen zorgen zoals ik zou willen. Ik hoop dat ik uiteindelijk goed als uitvaartspreker aan de slag kan en de ouderenzorg achter me kan laten.
Nu ben ik als christen moeder van een homoseksuele zoon al een aantal jaren aangesloten bij Wijdekerk, waar ik Eric-Jan heb leren kennen. Ik zie ook steeds weer hoe moeilijk de LHBTIQ+-gemeenschap het heeft. Daarnaast vind ik de uitvaartwereld keihard; mensen gunnen elkaar niets.
Maar waaraan merk je dat die wereld zo bikkelhard is? Misschien ben ik daar ook wel iets te nuchter voor hoor, dood is de enige zekerheid die we hebben.
Mensen ervaren het heel snel als broodroof, maar zo zit ik niet in elkaar. Ik kan als uitvaartspreker ook niet een enorm gebied bedienen, daarin moeten we ook samenwerken.
En nu zijn we door die extra toevoeging voor de regenbooggemeenschap sowieso al een beetje anders dan anderen, waardoor we ook moeten samenwerken.
Afgelopen zomer kwam ik Eric-Jan tegen bij het ballonfestival in Hardenberg en Eric-Jan vertelde dat hij het juist belangrijk vindt om krachten te bundelen. Daar had hij mij eigenlijk al gelijk en toen hij zijn zorgen uitte over de regenbooggemeenschap, hebben we elkaar gevonden. We willen graag dat iemand een waardig afscheid krijgt en niet dat iemand nog een schop na krijgt.
‘En zo liep je met me mee.’ Glimlacht Eric-Jan.
Ja, hij neemt me mee en dat is echt haaks op wat ik gewend ben in de uitvaartwereld. Het is daar nog niet helemaal ingedaald dat je het niet alleen kan. Je moet dingen samen doen.
Maar wat maakt jullie nu echt specifiek voor de LHBTIQ+-gemeenschap, behalve dan dat je de oordelen niet hebt en daar echt voor staat. Wat hebben jullie in huis om het juist voor hen een mooi afscheid te maken?
We weten waar ze mee worstelen of waar ze mee hebben geworsteld. We hebben het oordeel inderdaad niet en we kunnen de verbinding maken tussen het hele kleurrijke aan de ene kant en het vaak minder kleurrijke van de heterofamilie. Om daar een gulden middenweg in te vinden, zonder dat we een kant pijn doen, daar zit onze kracht.
Als bijvoorbeeld de familie heel erg kerkelijk is en de regenboogkant helemaal niet, dan is Ellen daarin de verbinder om een passend afscheid te maken. We luisteren in ieder geval naar beide kanten.
‘Ik kan alleen spreken als ik goed heb geluisterd,’ bevestigt Ellen.
Het gaat over iemand die het zelf niet meer kan vertellen, dus als er echt partijen zijn, is het heel belangrijk om van beide het verhaal op te halen en daar een weg in te vinden.
Dat lijkt me heel erg lastig. Helemaal als je een hele kerkelijke kant hebt die het kleurrijke niet wil belichten, hoe los je zoiets op?
Ik ben gelukkig geen dominee, ik ben uitvaartspreker. Als daar sprake van is, dan zal die er ongetwijfeld bij betrokken zijn en die zal die kant belichten, waardoor het aan mij dan de taak is om een evenwicht te vinden en ook de andere kant te belichten. Als er geen dominee bij betrokken is, maar wel een christelijke uitvaart, dan zal ik er meer tussenin gaan zitten. Aanvoelen en afstemmen.
‘Dat lijkt me in sommige gevallen best lastig.’
Het is een leuke uitdaging. Het is mensenwerk. Afstemmen, aanvoelen, tact. Dat is heel belangrijk.
‘En je bent geen direct betrokkene, dat maakt het ook wat makkelijker, omdat je daarin wat afstand kan nemen,’ bevestigd Eric-Jan.
Jullie zitten zelf in Vriezenveen, maar ben je daarin gebonden?
Als mensen een aanvraag doen vanuit de gemeenschap, dan kom ik. Het is me inmiddels duidelijk dat de behoefte er heel erg is.
En het is gewoon triest als je hoort dat mensen bij grotere organisaties zijn geweest en worden afgewezen omdat ze niet weten wat ze ermee moeten. Dat vind ik heel triest.
Waar ik me nog wel over verbaas, is wat een transpersoon zoveel anders maakt wat betreft de uitvaart.
Het is op zich niet zoveel anders, maar de zorg voor de overledene en de nabestaanden is wel anders. Zeker de mensen die er nooit mee te maken hebben gehad, die vinden het lastig om hierop te anticiperen en er wordt zelfs vaak lacherig over gedaan.
En ga je naar de oudere generaties, dan loop je regelmatig aan tegen zorgpersoneel dat erg lullig kan doen.
‘In de ouderenzorg is het nog een groot taboe,’ knikt Ellen.
Gelukkig hebben wel steeds meer zorginstellingen de Roze Loper, dus daar zijn de mensen op getraind om hiermee om te gaan, maar veel instellingen hebben deze nog niet. En er is een groot verschil in de Randstad en bijvoorbeeld de Achterhoek. Dat is wel een grote cultuurshock.
In de Randstad is het vrij normaal allemaal, terwijl je in de Achterhoek daarin toch een groot drugsprobleem ziet van mensen die hun pijn en gevoel maar proberen weg te snuiven.
Ik denk ook dat het probleem hier veel groter is dan dat het in de Randstad is. Juist omdat er heel veel stiekem gebeurt en achter gesloten deuren.
Mensen weten het ook niet en denken dan dat het er niet is.
‘Iets wat je niet ziet, is er ook niet. Althans, dat zeggen ze altijd toch?’ bevestigt Ellen.
Er zijn wel mensen geweest die me benaderden met de opmerking dat die in het dorp niet bestonden, en de eersten die informatie opvroegen waren het homokoppel uit het dorp.
Ik keer mijn hand nergens voor om in ieder geval. Als mensen graag mensen in het zwart als drager van de kist willen, dan kan dat. Willen ze dragqueens die de kist dragen, dan ga ik dat regelen.
Het kan allemaal heel traditioneel, maar als het kleurrijk moet, dan gaan we het kleurrijk maken.
*
Wilt u meer informatie over Honorem Ultimum klik hier voor de link naar hun site
Reactie plaatsen
Reacties